Το ίδιο πάντα επεισοδιακό σενάριο -συχνά πολύ ενδιαφέρον και ως ταινία τρόμου για τους άλλους «μη αναβλητικούς» συμφοιτητές που το παρακολουθούσαν σχεδόν έντρομοι- μπορεί να ίσχυε και για τις εξετάσεις για κάθε μάθημα κοκ. Με την αναβλητικότητα μπορεί επίσης να έχουμε συστηθεί και κατά τη διεκπεραίωση διαφόρων υποχρεώσεων, όπως είναι, για παράδειγμα, η πληρωμή λογαριασμών, διάφορες ημερομηνίες λήξης για τυχόν υποχρεώσεις μας, ακόμη και η αναβολή επίσκεψης στο γιατρό για κάποιο θέμα υγείας που μας απασχολεί και αναβάλλουμε διαρκώς την εξέτασή του.
Πολλοί άνθρωποι βέβαια αναβάλλουν σε καθημερινό επίπεδο πολλά «μικρά» πράγματα έχοντας καταλήξει, μην κάνοντας ουσιαστικά πολλά πράγματα, σε μια γενικότερη αίσθηση «βραδύτητας» στη ζωή τους. Σαν να μην είναι σχεδόν ποτέ σίγουροι για τίποτα… Σαν να μην είναι ποτέ έτοιμοι για κάτι… Αν θέλουν να βγουν, τι θα κάνουν το απόγευμα, τι θα φορέσουν κοκ.
Πολλές οι συναντήσεις μας λοιπόν με την αναβλητικότητα, σε διάφορες μορφές και εκφάνσεις, γι’ αυτό και θα πρέπει να εξετάσουμε και τα πολλά αίτια που την δημιουργούν και την συντηρούν. Γιατί η αναβλητικότητα αποτελεί ουσιαστικά ένα σύμπτωμα πίσω από το οποίο μπορεί να κρύβονται πολλά κίνητρα. Βέβαια, κάθε περίπτωση αναβλητικότητας δεν υποδηλώνει και ένα υπόβαθρο ψυχοπαθολογίας.
Πολλοί άνθρωποι βέβαια αναβάλλουν σε καθημερινό επίπεδο πολλά «μικρά» πράγματα έχοντας καταλήξει, μην κάνοντας ουσιαστικά πολλά πράγματα, σε μια γενικότερη αίσθηση «βραδύτητας» στη ζωή τους. Σαν να μην είναι σχεδόν ποτέ σίγουροι για τίποτα… Σαν να μην είναι ποτέ έτοιμοι για κάτι… Αν θέλουν να βγουν, τι θα κάνουν το απόγευμα, τι θα φορέσουν κοκ.
Πολλές οι συναντήσεις μας λοιπόν με την αναβλητικότητα, σε διάφορες μορφές και εκφάνσεις, γι’ αυτό και θα πρέπει να εξετάσουμε και τα πολλά αίτια που την δημιουργούν και την συντηρούν. Γιατί η αναβλητικότητα αποτελεί ουσιαστικά ένα σύμπτωμα πίσω από το οποίο μπορεί να κρύβονται πολλά κίνητρα. Βέβαια, κάθε περίπτωση αναβλητικότητας δεν υποδηλώνει και ένα υπόβαθρο ψυχοπαθολογίας.
Σε κάποιους ανθρώπους η εκδήλωση αναβλητικότητας μπορεί να αποτελεί απλά ένα προσωρινό στάδιο εξέλιξης, ιδιαίτερα στους εφήβους που ακόμη διαμορφώνονται και εξελίσσονται. Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να υποδηλώνει απλά ότι κάτι δεν μας αρέσει και για το λόγο αυτό αναβάλλουμε διαρκώς την πραγματοποίησή του, ενώ κατά βάση πρέπει να αλλάξουμε άμεσα στόχο και προορισμό!
Σε ένα σημαντικό όμως ποσοστό περιπτώσεων η αναβλητικότητα υποδεικνύει μια σημαντική παράμετρο αποδυνάμωσης και μπλοκαρίσματος του ψυχισμού του ατόμου που το συνοδεύει για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, ίσως και από την παιδική ηλικία. Στις περιπτώσεις αυτές, η αναβλητικότητα αποτελεί μια αντίδραση/ άμυνα του ατόμου σε στοιχεία του περιβάλλοντος που το επηρεάζουν αρνητικά και το ίδιο «χτίζει» σταδιακά την άμυνα της αναβλητικότητας προκειμένου να τα αντιμετωπίσει. Ο Piers Steel , αναφέρει την αναβλητικότητα ως«αυτό-διαχειριζόμενη αποτυχία», υποδεικνύοντας ότι το άτομο μπορεί να χρησιμοποιεί την αναβολή πραγματοποίησης διαφόρων υποχρεώσεων προκειμένου να ελέγξει τα πράγματα και, κυρίως, την επιτυχία την οποία φοβάται πάρα πολύ.
Σε ένα σημαντικό όμως ποσοστό περιπτώσεων η αναβλητικότητα υποδεικνύει μια σημαντική παράμετρο αποδυνάμωσης και μπλοκαρίσματος του ψυχισμού του ατόμου που το συνοδεύει για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, ίσως και από την παιδική ηλικία. Στις περιπτώσεις αυτές, η αναβλητικότητα αποτελεί μια αντίδραση/ άμυνα του ατόμου σε στοιχεία του περιβάλλοντος που το επηρεάζουν αρνητικά και το ίδιο «χτίζει» σταδιακά την άμυνα της αναβλητικότητας προκειμένου να τα αντιμετωπίσει. Ο Piers Steel , αναφέρει την αναβλητικότητα ως«αυτό-διαχειριζόμενη αποτυχία», υποδεικνύοντας ότι το άτομο μπορεί να χρησιμοποιεί την αναβολή πραγματοποίησης διαφόρων υποχρεώσεων προκειμένου να ελέγξει τα πράγματα και, κυρίως, την επιτυχία την οποία φοβάται πάρα πολύ.
Πώς νιώθει κάποιος που είναι αναβλητικός;
Είναι γεγονός ότι το να αναβάλλει κανείς διαρκώς μπορεί να είναι αρκετά επώδυνο και να επηρεάζει τον τρόπο λειτουργίας σκέψης και συναισθήματος στην καθημερινότητα του ατόμου. Αρκεί βέβαια να το γνωρίζει και ο ίδιος γιατί πολλοί άνθρωποι, μέχρι να έρθουν αντιμέτωποι με τη δυσαρέσκεια των άλλων ή τις επιπτώσεις από την αναβολή διαφόρων υποχρεώσεων, δεν έχουν συνειδητοποιήσει ακόμη την αναβλητικότητά τους.
Παρόλα αυτά η αναβλητικότητα φαίνεται να είναι λιγότερο επώδυνη από όσα «κρύβονται» πίσω από αυτή. Μπορεί να λειτουργεί ως ένα είδος «ψυχολογικής μάσκας», προστατεύοντας το άτομο από τις συνέπειες τις αρνητικής κριτικής γιατί, με αυτό τον τρόπο, η αποτυχία ορίζεται απλά ως μια κακή στρατηγική και όχι ως μια έλλειψη προσωπικής ικανότητας.
Είναι γεγονός ότι το να αναβάλλει κανείς διαρκώς μπορεί να είναι αρκετά επώδυνο και να επηρεάζει τον τρόπο λειτουργίας σκέψης και συναισθήματος στην καθημερινότητα του ατόμου. Αρκεί βέβαια να το γνωρίζει και ο ίδιος γιατί πολλοί άνθρωποι, μέχρι να έρθουν αντιμέτωποι με τη δυσαρέσκεια των άλλων ή τις επιπτώσεις από την αναβολή διαφόρων υποχρεώσεων, δεν έχουν συνειδητοποιήσει ακόμη την αναβλητικότητά τους.
Παρόλα αυτά η αναβλητικότητα φαίνεται να είναι λιγότερο επώδυνη από όσα «κρύβονται» πίσω από αυτή. Μπορεί να λειτουργεί ως ένα είδος «ψυχολογικής μάσκας», προστατεύοντας το άτομο από τις συνέπειες τις αρνητικής κριτικής γιατί, με αυτό τον τρόπο, η αποτυχία ορίζεται απλά ως μια κακή στρατηγική και όχι ως μια έλλειψη προσωπικής ικανότητας.
Η τακτική της αναβλητικότητας επιτρέπει στο άτομο «να προστατεύσει την εικόνα του» μεταθέτοντας την ευθύνη για το αποτέλεσμα σε παράγοντες έξω από τον ίδιο προσωπικά. Εάν αποτύχει σε κάτι, μπορεί να εκλογικεύσει την απογοήτευσή του ότι οφείλεται στην αναβλητικότητα και να σκεφτεί ότι «αν δεν περίμενα μέχρι το τελευταίο λεπτό θα τα είχα πάει πολύ καλύτερα». Εάν επιτύχει, η αυτοεκτίμηση ανυψώνεται γιατί τα επιθυμητά αποτελέσματα έχουν επιτευχθεί παρά το γεγονός μάλιστα ότι αναβλήθηκε η εργασία που έπρεπε να γίνει. Έτσι, λοιπόν, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα, η αυτοεκτίμηση παραμένει σε μεγάλο ποσοστό αλώβητη.
Πώς διαμορφώνεται η τάση για αναβλητικότητα από την παιδική ηλικία;
Τα άτομα που εμφανίζουν τάση για αναβλητικότητα έχουν μεγαλώσει συχνά σε ένα περιβάλλον όπου υπήρχε ένα είδος αυταρχικότητας ή ελέγχου από το περιβάλλον. Σε αυτό το περιβάλλον, το παιδί μπορεί να αρχίσει να «εναντιώνεται» με ένα είδος παθητικής αντίστασης όπως είναι η αναβλητικότητα. Η αναβλητικότητα, σε αυτή την περίπτωση, βοηθά το άτομο να αντισταθεί στον έλεγχο και την καθυπόταξη της προσωπικότητάς του.
Σε άλλες περιπτώσεις οι γονείς μπορεί να είχαν υψηλές προσδοκίες από το παιδί και εκείνο να ένιωθε ότι δεν μπορεί να τις ικανοποιήσει με αποτέλεσμα να ανέβαλλε διαρκώς διάφορους στόχους για να αποφύγει την απογοήτευση των προσδοκιών τους και, βέβαια, την προσωπική αποτυχία. Η δυναμική αυτή μπορεί να οδηγήσει το παιδί που μεγαλώνει στην τάση επιδίωξης υψηλών στόχων φοβούμενο όμως να ξεκινήσει ή να ολοκληρώσει κάτι μην τυχόν και δεν είναι «τέλειο»!
Τέλος, σε ορισμένες περιπτώσεις η αναβλητικότητα μπορεί να αποτελεί και το αποτέλεσμα μια γενικότερης έλλειψης οργάνωσης του οικογενειακού περιβάλλοντος. Το παιδί μπορεί να βιώνει το περιβάλλον ως χαοτικό και έτσι να μην μπορεί και το ίδιο να οργανώσει τη ζωή του. Αναβάλλει διαρκώς γιατί, απλά, δεν γνωρίζει από πού πρέπει να αρχίσει, τι πρέπει να κάνει, τι θέλει, προς ποια κατεύθυνση επιθυμεί να πορευτεί η ζωή του…
Ο φόβος της επιτυχίας
Το παράδοξο είναι ότι κανείς μπορεί να αναβάλλει διαρκώς επειδή φοβάται και την επιτυχία! Είναι γεγονός ότι η επιτυχής έκβαση ενός στόχου αποφέρει «ευθύνες» στο άτομο και αναγνώριση του status και της ανεξαρτησίας/ αυτονομίας του, γεγονός που προκαλεί άγχος και τάση για αποφυγή.
Πώς διαμορφώνεται η τάση για αναβλητικότητα από την παιδική ηλικία;
Τα άτομα που εμφανίζουν τάση για αναβλητικότητα έχουν μεγαλώσει συχνά σε ένα περιβάλλον όπου υπήρχε ένα είδος αυταρχικότητας ή ελέγχου από το περιβάλλον. Σε αυτό το περιβάλλον, το παιδί μπορεί να αρχίσει να «εναντιώνεται» με ένα είδος παθητικής αντίστασης όπως είναι η αναβλητικότητα. Η αναβλητικότητα, σε αυτή την περίπτωση, βοηθά το άτομο να αντισταθεί στον έλεγχο και την καθυπόταξη της προσωπικότητάς του.
Σε άλλες περιπτώσεις οι γονείς μπορεί να είχαν υψηλές προσδοκίες από το παιδί και εκείνο να ένιωθε ότι δεν μπορεί να τις ικανοποιήσει με αποτέλεσμα να ανέβαλλε διαρκώς διάφορους στόχους για να αποφύγει την απογοήτευση των προσδοκιών τους και, βέβαια, την προσωπική αποτυχία. Η δυναμική αυτή μπορεί να οδηγήσει το παιδί που μεγαλώνει στην τάση επιδίωξης υψηλών στόχων φοβούμενο όμως να ξεκινήσει ή να ολοκληρώσει κάτι μην τυχόν και δεν είναι «τέλειο»!
Τέλος, σε ορισμένες περιπτώσεις η αναβλητικότητα μπορεί να αποτελεί και το αποτέλεσμα μια γενικότερης έλλειψης οργάνωσης του οικογενειακού περιβάλλοντος. Το παιδί μπορεί να βιώνει το περιβάλλον ως χαοτικό και έτσι να μην μπορεί και το ίδιο να οργανώσει τη ζωή του. Αναβάλλει διαρκώς γιατί, απλά, δεν γνωρίζει από πού πρέπει να αρχίσει, τι πρέπει να κάνει, τι θέλει, προς ποια κατεύθυνση επιθυμεί να πορευτεί η ζωή του…
Ο φόβος της επιτυχίας
Το παράδοξο είναι ότι κανείς μπορεί να αναβάλλει διαρκώς επειδή φοβάται και την επιτυχία! Είναι γεγονός ότι η επιτυχής έκβαση ενός στόχου αποφέρει «ευθύνες» στο άτομο και αναγνώριση του status και της ανεξαρτησίας/ αυτονομίας του, γεγονός που προκαλεί άγχος και τάση για αποφυγή.
Η αναγνώριση και η επιτυχία μπορούν να φέρουν και πάλι στο προσκήνιο τις υψηλές προσδοκίες από τους άλλους εκκινώντας το φαύλο κύκλο του φόβου αποτυχίας και αποφυγής. τάση για αναβλητικότητα μπορεί επίσης να αποτελεί ενδεικτικό παράγοντα για τη διαταραχή της κατάθλιψης ή έναν σημαντικό παράγοντα επικινδυνότητας για την εκδήλωσή της. Το ίδιο βέβαια μπορεί να ισχύει και για άλλες ψυχικές διαταραχές και το ενδεικτικό σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι το άτομο μπορεί να αναβάλλει και την αντιμετώπιση και θεραπεία χειροτερεύοντας την πρόγνωση και εξέλιξη της νόσου.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου